Edykt Konstantyna
I
- czy istniał naprawdę?
-
Opisywany przez historyków
kościelnych "tolerancyjny edykt Konstantyna Wielkiego" wciąż budzi
emocje i wątpliwości. Ciekawa jest wypowiedź historyka, profesora Mieczysława
Żywczyńskiego, który w swojej książce "Kościół i społeczeństwo pierwszych
wieków", na stronie 171 i 172 (fragmenty) pisze:
"W Mediolanie zawiązano przymierze. Licyniusz nawet pojął za żonę
siostrę Konstantyna, co zresztą nie przeszkodziło późniejszej wojnie, po której
Konstantyn zachował się bardzo haniebnie w stosunku do niego. Licyniusz zginął,
ale jego dzieci Konstantyn sprzedał w niewolę.
Należy zwrócić uwagę na to, że o edykcie mediolańskim aż do XVI wieku
nie spotykamy absolutnie żadnej wzmianki. To dziwi, tak ważny moment dla chrześcijan.
Oczywiście nie wszystkie pisma chrześcijańskie się zachowały, ale zachowało
się stosunkowo sporo. Od IV wieku już nikt tych pism nie palił, nie niszczył.
Mamy parę historii Kościoła i żadna nie wspomina o tym. Po raz pierwszy stykamy
się z takim edyktem w dziele katolickiego apologety, historyka Cezara Barone'a,
znanego pod zlatynizowaną nazwą Baroniusza. Baroniusz był historykiem podobnym
do Euzebiusza z Cezarei. Miał dostęp do źródeł. Był to oratorianin, który według
legendy, pod wpływem św. Filipa Nereusza zaczął pisać historię świętych, co
nie jest prawdą. Filip Nereusz ma tę zasługę, że mu niewiele przeszkadzał w
pisaniu. Baroniusz pisał i w tym duża zasługa papieża Grzegorza XIII, ale nie
św. Filipa. Baroniusz po prostu zmyślił ten edykt mediolański, bo tak mu wypadało
w jego konstrukcji, a że mógł to zrobić, zresztą zrobił na pewno, to wiemy,
bo sporo rzeczy pozmyślał. Tam, gdzie nie mógł źródeł pogodzić, albo któreś
fakty nie pasowały, był zdecydowany. Był to fanatyczny teolog szesnastowieczny;
taki, który uważał, że każda walka z heretykami jest dozwolona, podobnie jak
Hozjusz".
Ciekawe, że inny pisarz, Aleksander Krawczuk w zasadzie wierzył w istnienie
takiego dokumentu, chociaż nie uważał go za "edykt", a jedynie za
protokół uzgodnień Konstantyna z Licyniuszem, będący niejako "pismem okólnym".
Cytaty wybrał i skomentował: br. Bolesław Wyłuda
1Konstantyn Wielki - Flavius Valerius Constantinus (żył w latach ok. 280-337),
cesarz rzymski od 306 r.; doprowadził do końca reformy zapoczątkowane przez
Dioklecjana; w roku 313 wydał edykt w Mediolanie gwarantujący chrześcijanom
swobodę wyznania; w roku 330 przeniósł stolicę państwa rzymskiego do Bizantion,
zwanego odtąd Konstantynopolem. (na podst. Mała Encyklopedia Powszechna PWN),
przyp. red.
powrót
do
góry
wersja do druku
|